THE CRIMINAL CHAMBER OF THE RA COURT OF CASSATION ADOPTED AN IMPORTANT PRECEDENTIAL DECISION ON THE PROTECTION OF THE RIGHTS OF PERSONS WITH MENTAL HEALTH PROBLEMS
Վճռաբեկ դատարանն Արթուր Մնացականյանի գործով 2022 թվականի մարտի 29-ի որոշմամբ (գործեր՝ ԱՐԱԴ1/0001/14/18 և ԱՐԱԴ1/0001/15/18) միջազգային չափանիշների, միջազգային «փափուկ իրավունքի» աղբյուրների, արտասահմանյան երկրների փորձի, Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի իրավական դիրքորոշումների, Մարդու իրավունքների պաշտպանի զեկույցների, ինչպես նաև հայրենական իրավակիրառ պրակտիկայի հաշվառմամբ ուղենիշային դիրքորոշումներ է արտահայտել՝ ուղղված հոգեկան առողջության խնդիրներ ունեցող անձանց իրավունքների պաշտպանության ամրապնդմանը։
Այսպես, օրենքի միատեսակ կիրառության ապահովման և իրավունքի զարգացման գործառույթների շրջանակներում բարձրագույն դատական ատյանը սահմանել է, որ՝
1. հոգեկան առողջության խնդիրներ ունեցող անձինք առողջ անձանց հետ հավասար հիմունքներով, լրացուցիչ երաշխիքների տրամադրմամբ, պետք է հնարավորություն ունենան լիարժեք մասնակցություն ունենալու իրենց վերաբերյալ ընթացող վարույթին,
2. իրավակիրառ պրակտիկայում հետագա կամայական դեպքերը բացառելու և հոգեկան առողջության խնդիրներ ունեցող անձանց հիմնարար իրավունքների պաշտպանության նկատառումներով վարույթն իրականացնող մարմիններն այսուհետ պետք է ձեռնպահ մնան հոգեկան առողջության խնդիրներ ունեցող անձին քրեական դատավարության շրջանակներում անգործունակ ճանաչելու ընթացակարգի նախաձեռնումից,
3. հոգեկան առողջության խնդիրներ ունեցող անձի նկատմամբ անվտանգության միջոցների կիրառումը պետք է պայմանավորվի հանրության համար ներկայացվող վտանգի աստիճանի գնահատմամբ. ընտանեկան հսկողությունը կարող է դիտարկվել որպես ազատությունից զրկելու հետ չկապված այլընտրանքային միջոց` բժշկական հսկողություն անվտանգության միջոցի կիրառելիության հարցը լուծելիս,
4. առանց ժամկետային սահմանափակման անձն անվտանգության միջոցի կիրառման շրջանակներում բժշկական հաստատություն տեղավորվել չի կարող. բժշկական հաստատությունում տեղավորելը պետք է ենթակա լինի պարբերական վերանայման և սահմանափակված լինի երկամսյա ժամկետով,
5. բժշկական հաստատությունում տեղավորելու անվտանգության միջոցի կիրառման շրջանակներում դատարանները պետք է քննարկման առարկա դարձնեն քրեական օրենքով արգելված արարք կատարած լինելու հիմնավոր կասկածի առկայության հարցը։
Վճռաբեկ դատարանի նշված որոշումը նպատակ է հետապնդում Հայաստանի Հանրապետությունում սահմանել հոգեկան առողջության խնդիրներ ունեցող անձանց իրավունքների պաշտպանության նոր նշաձող և բացառել հոգեկան առողջության խնդիրներ ունենալու հիմքով նրանց նկատմամբ խտրական վերաբերմունքի դրսևորմամբ մեխանիկական մոտեցումը:
Որոշումը հասանելի է հետևյալ հղմամբ:
The website development of the Court of Cassation of Armenia was supported within the Project "Supporting the criminal justice reform and harmonising the application of European standards in Armenia" co-funded by the European Union and the Council of Europe. The content and views expressed on the website of the Court of Cassation of Armenia can in no way be taken to reflect the official opinion of the European Union and the Council of Europe".